28/03/2024 10:09:40 CH

Di tích Quốc gia đặc biệt Yên Tử Giải bài toán giữa bảo tồn và phát huy giá trị

28/06/2016 3:44:00 CH

Yên Tử -di tích Quốc gia đặc biệt, mang trong mình những giá trị văn hóa, tôn giáo, lịch sử của dân tộc. Việc bảo tồn và phát huy được những giá trị đó là đặc biệt quan trọng. Điều này cũng đặt ra bài toán: phải phát huy những giá trị đó như thế nào để không làm ảnh hưởng tới sự trường tồn củadi tích.

 

Từ nhu cầu thực tế

          Ngày 27/9/2012, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1419/QĐ-TTg, xếp hạng Di tích lịch sử danh thắng Yên Tử là Di tích Quốc gia đặc biệt. Và để bảo tồn và phát huy những giá trị này, ngày 18/02/2013, tại quyết định số 334/QĐ-TTg, Thủ Tướng Chính Phủ đã phê duyệt Đề án mở rộng và phát triển Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử(Đề án). Theo đó, Yên Tử sẽ được xây dựng để trở thành một trung tâm Phật giáo - Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử của Việt Nam; một trung tâm du lịch văn hoá, lịch sử cấp Quốc gia hấp dẫn du khách bởi giá trị lịch sử văn hoá, cảnh quan  thiên nhiên, dịch vụ du lịch chất lượng cao; một điểm du lịch quan trọng trên tuyến Hà Nội - Hạ Long. Đây chính là cơ sở pháp lý quan trọng để lập các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết, triển khai các dự án, kêu gọi đầu tư để khu di tích phát triển bền vững.

          Theo Đề án đã được phê duyệt, khu vực bến xe Giải Oan nằm trong khu vực được quy hoạch trở thành khu trung tâm lễ hội của Yên tử, là nơi tổ chức hành lễ hàng năm. Nơi đây cũng dùng để tổ chức các sự kiện văn hóa và là khu vực sẽ phát triển các dịch vụ du lịch - văn hóa. Thực tế, tại khu vực đã hình thành sân khai hội, hệ thống bến bãi, hệ thống các công trình dịch vụ, các công trình quản lý.“Tuy nhiên, các công trình còn rời rạc, kiến trúc chưa hòa nhập. Bến bãi đỗ xe còn chật và thường bị quá tải vào mùa lễ hội. Giao thông luồng ra vào chưa hợp lý. Các công trình dịch vụ còn lộn xộn, kiến trúc manh mún, chưa hình thành được nét đặc trưng cho toàn khu vực. Chức năng công trình và cảnh quan khu vực chưa đáp ứng được nhu cầu dịch vụ cả về quy mô và chất lượng trong khi lượng khách đến Yên Tử ngày càng cao”. Ông Nguyễn Anh Tú, Chủ tịch UBND thành phố Uông Bí cho biết.

          Để thực hiện đề án này, thì bến xe tại khu vực suối Giải Oan trước đây đã được di chuyển ra bên ngoài và đặt tại dốc Hạ Kiệu. Vị trí này gần hơn rất nhiều so với vị trí bến xe sẽ phải di dời đến - thôn Năm Mẫu, để tạo thuận lợi cho người dân và du khách khi đến đây, và việc này đã được UBND tỉnh Quảng Ninh cho phép. Còn tại khu vực suối giải Oan, sẽ là nơi hình thành Khu trung tâm văn hóa lễ hội và dịch vụ du lịch với các công trình văn hóa, dịch vụ có quy mô và kiến trúc phù hợp cảnh quan để phục vụ du khách.

 

Bill Bensley đến Yên Tử

          Những yếu tố được coi là thách thức lớn nhất mà tỉnh Quảng Ninh đặt ra đối với dự án Khu trung tâm văn hóa lễ hội và dịch vụ du lịch này là phải bảo vệ tối đa cảnh quan, các công trình kiến trúc phải hài hòa với thiên nhiên và tái hiện lại được lịch sử. Để đáp ứng được yêu cầu này, Công ty CP Phát triển Tùng Lâm - đơn vị được tỉnh Quảng Ninh giao lập Quy hoạch đã phải mất hơn 3 năm đi tìm kiếm và mời những chuyên gia, kiến trúc sư giỏi nhất trong nước và nước ngoài để lập quy hoạch, thiết kế kiến trúc. Đã có những cái tên nổi tiếng như Paul Andreu, Kiến trúc sư người Pháp – tác giả của nhà hát Opera Bắc Kinh, hay Salvador Perez Aroyo, Kiến trúc sư người Tây Ban Nha đã có nhiều công trình được thực hiện tại Quảng Ninh,…được mời để tư vấn và thiết kế công trình. Tuy nhiên, các thiết kế này chưa giải quyết thấu đáo bài toán giữa bảo tồn và phát huy những cảnh quan, giá trị văn hóa, lịch sử mà dự án này yêu cầu. Chỉ đến khi Công ty Tùng Lâm mời được Kiến trúc sư Bill Bensley - người được Tạp chí TheTime mệnh danh là "Ông hoàng của những khu nghỉ dưỡng quyến rũ nhất thế giới", tác giả của Khu nghỉ dưỡng Intercontinental Da Nang để thiết kế dự án này thì các vấn đề mới dần được giải quyết.

          Cuối 3/2015, Kiến trúc sư Bill Bensley đã trình bày ý tưởng xây dựng Khu trung tâm văn hóa lễ hội và dịch vụ du lịch tại khu vực bến xe Giải Oan và được lãnh đạo tỉnh đánh giá rất cao. Các chuyên gia trong nước cũng có nhiều sự đồng tình với ý tưởng xây của Bill Bensley. TS Lê Thị Minh Lý, Ủy viên Hội đồng Di sản Quốc gia đã có nhận định: “Thiết kế này đã bảo vệ được cảnh quan, hài hòa với thiên nhiên. Các cảnh quan được tôn trọng tối đa khi tất cả những cây có đường kính từ 10cm trở lên đều được giữ lại. Thiết kế các công trình được bố trí đan xen, ẩn hiện để tương thích với khung cảnh rất đẹp hiện có”. Còn ông Nguyễn Quốc Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu tôn giáo(Viện Hàn Lâm Khoa học xã hội Việt Nam)thì thẳng thắn: “Kiến trúc sư đã xuất sắc khi sử dụng những chất liệu của Việt Nam để dựng lên công trình”.

          Thật vậy, toàn bộ công trình gồm nhiều hạng mục: khu quản lý, khu đón tiếp, khu vực quảng trường sân lễ hội, khu hội nghị hội thảo, khu trưng bày triển lãm, khu Tuệ tĩnh đường, khu dịch vụ,… đều mang màu sắc, kiến trúc thời Trần - thế kỷ XIIvà kiến trúc thân quen của làng quê Việt Nam.Ông Bùi Đình Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty CP phát triển Tùng Lâm cho biết: “Kiến trúc sư Bill Bensley khi đến thăm Yên Tử để khảo sát, nhìn thấy Vườn tháp Huệ Quang đã quyết định xây dựng một công trình mang dấu ấn của thời gian ở thế kỷ XII và lấy kiến trúc của Vườn tháp để áp dụng cho công trình. Mục đích của ông Bill Bensley khi dựng công trình này là để cho du khách khi đến đây sẽ cảm nhận được màu của thời gian, cảm nhận được sự thân thuộc gần gũi và thấy mình đang ‘chạm’ vào qua khứ”.

 

Xứng tầm

          Theo quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Khu trung tâm lễ hội và dịch vụ du lịch tại khu vực bến xe Giải Oan đã được phê duyệt tại quyết định số 3919/QĐ-UBND ngày 07/7/2015 của UBND thành phố Uông Bí, thì tổng thể không gian kiến trúc cảnh quan sẽ được mang cảm hứng Thiền và Tâm linh là chủ đạo. Bố cục không gian đơn giản và đối xứng không hoàn toàn qua một trục chính - trục tâm linh nối từ chùa Giải Oan tới dốc Hạ Kiệu. Các công trình kiến trúc được bố trí hai bên trục chính này đều được hướng về khu quảng trường sân lễ hội. Không gian khu vực được xây mới này sẽ được du khách khám phá theo hai hành trình. Hành trình LÊN lấy cảm hứng là Đạo, với những trải nghiệm tâm linh. Ở đây, từ không gian đón tiếp, đến không gian lễ hội đều hòa mình với thiên nhiên Yên Tử. Đó là không gian của vườn Thiền Uyển Tập Anh để tìm lại quá khứ, là không gian của Cung Trúc Lâm uy nghiêm và linh thiêng...Còn hành trình XUỐNG là Đời. Đó sẽ là những trải nghiệm về đời sống sinh hoạt của cư dân trong một khu dịch vụ mang hình dáng một ngôi làng truyền thống với những nhà hàng, khu bán đồ lưu niệm, hàng thủ công, xóm thuốc đông y và nơi nghỉ cho khách hành hương.

          Các công trình có khối tích lớn như Cung Trúc Lâm – Nơi hành lễ, thuyết pháp và tổ chức các sự kiện Phật giáo, hội nghị, hội thảo. Tuệ Tĩnh Đường - nơi kế thừa và ứng dụng y học cổ truyền Việt Nam vào việc chăm sóc sức khỏe, cân bằng tâm trí, cơ thể và tinh thần và cũng nơi lưu trú cho du khách….đều được chia thành nhiều lớp mái nhỏ tránh gây lấn át thiên nhiên. Xen kẽ toàn bộ công trình là các không gian mở(vườn, sân trong) vừa tạo vi khí hậu, vừa giúp công trình hài hòa với cảnh quan thiên nhiên. Nhu cầu thăm quan, khám phá, tìm hiểu về lịch sử cũng như tư tưởng của Thiền phái (Phật giáo) Trúc Lâm của du khách sẽ được đáp ứng, bởi theo quy hoạch thì một Khu trưng bày triển lãm- nơi trưng bày các hiện vật, tài liệu nghiên cứu về Phật giáo Việt Nam, về thiền phái Trúc Lâm Yên Tử; nơi giới thiệu bằng phim ảnh, các loại hình nghệ thuật liên quan đến phật giáo, văn hóa truyền thống sẽ được xây dựng.“Và để tái hiện lại không gian kiến trúc thời Trần, vật liệu xây dựng các công trình này sẽ được đặt làm riêng theo đúng yêu cầu và ý tưởng của Kiến trúc sư Bill Bensley”. Ông Tuấn cho hay và cho biết thêm, ông Bill Bensley sẽ theo sát dự án này cho đến khi hoàn thành để đảm bảo công trình được hoàn thiện theo đúng ý tưởng và thiết kế của vị kiến trúc sư này.

          Du khách trên hành trình hành hương đến đỉnh núi thiêng Yên Tử sắp tới đây sẽ có thêm cơ hội được chiêm ngưỡng một công trình mang màu sắc của Thiền phái Trúc Lâm với những dấu tích của lịch sử. Chúng ta sẽ được nhìn, chạm, nghe và hưởng thụ những tiện ích từ công trình mà trước đây không hề có. Điều này sẽ giữ chân du khách lại nơi này và qua đó gia tăng giá trị ngành du lịch tâm linh của Uông Bí nói riêng và Quảng Ninh nói chung.

Thu Lê

Bình luận
Ý kiến của bạn
Tiêu đề:
Thảo luận:  
captcha

Nhập mã được hiển thị trên:

Liên hệ

Công ty Cổ phần Đầu tư và Xuất nhập khẩu Quảng Ninh

Địa chỉ: 86 Lê Thánh Tông - Thành phố Hạ Long - Tỉnh Quảng Ninh

Tel: (84 - 33) 825302 – 825641

Fax: (84 - 33) 829668

Đăng ký bản tin

Email: